Υπήρχε μία εποχή που για να συνομιλήσεις με κάποιον έπρεπε να κανονίσεις προφορικά την διαδοχική σύνδεση μεταξύ των διαφόρων κόμβων του δικτύου. Έστω ότι είσαι στην ομιχλώδη και καταθλιπτική Τρίπολη και θέλεις να μιλήσεις τηλεφωνικά με κάποιον στο Παγκράτι στην Αθήνα το 1950 η διαδικασία θα ήταν η εξής: Σηκώνεις το ακουστικό και ο διαβιβαστής στο τηλεφωνικό κέντρο Τρίπολης απαντά, λες: “Θα ήθελα να καλέσω τον αριθμό Χ στο Παγκράτι, Αθήνα”, ο διαβιβαστής πιάνει δουλειά. Συνδέεται με Αθήνα, “Αθήνα Τρίπολη εδώ συνδέστε με Παγκράτι ”, Συνδέεται με Παγκράτι, “Παγκράτι Τρίπολη εδώ συνδέστε με τον αριθμό Χ” , ακούγεται ο τόνος της κλίσης και μόλις σηκωθεί το ακουστικό το άλλο άκρο αρχίζει η συνομιλία. Ακούγεται περίπλοκο, πολύ περίπλοκο αλλά δούλευε - εξάλλου σε σχέση με σήμερα υπήρχαν δραματικά λιγότερα τηλέφωνα. Έστω ότι ήθελες να καλέσεις Καβάλα από Τρίπολη, η κλίση θα δρομολογούταν Τρίπολη - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Καβάλα, είναι ότι προφανές ότι κάθε φορά μεταξύ δύο κόμβων υπάρχει κι ένας διαβιβαστής.
Με την εφεύρεση των αυτόματων τηλεφωνικών κέντρων εξαλείφθηκε η ανάγκη για τηλεφωνητές, η διαβίβαση γίνεται αυτόματα σύμφωνα με τον αριθμό που καλείται, η διαβίβαση πχ Τρίπολη-Αθήνα-Παγκράτι γίνεται αυτόματα χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Η βασική τεχνολογία των αυτόματων τηλεφωνικών κέντρων παραμένει ίδια όμως σήμερα όλα είναι ψηφιακά υλοποιούνται στην ουσία μέσω υπολογιστών.

Έστω ότι κάποιος θέλει να παρακολουθήσει ένα τηλέφωνο στην Τρίπολη το 1950. Υπάρχουν δύο τρόποι να γίνει κάτι τέτοιο ανάλογα με το ποιος είναι ο ενδιαφερόμενος. Αν η παρακολούθηση έχει κάποια επίσημη χροιά αυτό που γίνεται είναι να εγκαθίσταται στο τηλεφωνικό κέντρο της Τρίπολης σε κάποιο ειδικό χώρο ένα ακουστικό παράλληλα με το τηλέφωνο υπό παρακολούθηση. Όλες οι κλίσεις που γίνονται από και προς αυτό το τηλέφωνο ακούγονται παράλληλα και από αυτό το ακουστικό. Αν η παρακολούθηση δεν είναι επίσημη μια μέθοδος που εμπλέκει λιγότερα άτομα είναι να εγκατασταθεί το ίδιο αυτό παράλληλο ακουστικό όχι στο τηλεφωνικό κέντρο αλλά κάπου στη διαδρομή μεταξύ του τηλεφωνικού κέντρου και του τηλεφώνου υπό παρακολούθηση.
Οι μέθοδοι εξελίσσονται καθώς περνούν τα χρόνια, αντί να υπάρχει κάποιος άνθρωπος που ακούει όλη μέρα το παράλληλο ακουστικό και κρατά σημειώσεις χρησιμοποιείται ένα αυτόματο καταγραφικό που καταγράφει τις συνομιλίες.
Τα πράγματα αλλάζουν σημαντικά με την χρήση των ψηφιακών αυτόματων τηλεφωνικών κέντρων. Οι θεσμικοί παράγοντες έχουν πολύ μεγαλύτερη ευκολία στην παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνομιλιών. Εφόσον η δρομολόγηση των τηλεφωνικών κλίσεων γίνεται από έναν κεντρικό δρομολογητή μπορεί να εφαρμοστεί η εξής μέθοδος: κάθε φορά που δημιουργείται ένα κύκλωμα που έχει στο ένα από τα δύο άκρα του έναν αριθμό ενδιαφέροντος, δημιουργείται και ένα δεύτερο κύκλωμα προς έναν αριθμό-σκιά. Για παράδειγμα έχουμε το κύκλωμα Τρίπολη- Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Καβάλα και ταυτόχρονα το κύκλωμα Τρίπολη-Αθήνα-Γραφεία ΕΥΠ. Σε κάθε κλίση που γίνεται χτυπούν δύο τηλέφωνα και η κλίση καταγράφεται αυτόματα από κάποιο καταγραφικό σύστημα στο άκρο του παράλληλου κυκλώματος. Τα παραπάνω ισχύουν τόσο για τα σταθερά, όσο και για τα κινητά τηλέφωνα.
Η μέθοδος για τις ανεπίσημες παρακολουθήσεις των κλίσεων σήμερα παραμένει η ίδια, πρέπει να εγκατασταθεί ένα ακουστικό μεταξύ του τοπικού τηλεφωνικού κέντρου και του υπό παρακολούθηση τηλεφώνου στην περίπτωση των σταθερών τηλεφώνων. Για τα κινητά τηλέφωνα τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, είναι απαραίτητη η χρήση εξειδικευμένων συσκευών με το εμπορικό όνομα StingRay που παρεμβάλλονται μεταξύ της τηλεφωνικής συσκευής και του δικτύου κινητής τηλεφωνίας, αυτές οι συσκευές μπορούν, εκτός από την καταγραφή των κλίσεων, να εντοπίζουν τη θέση των τηλεφώνων υπό παρακολούθηση.

Ο αγαπημένος μου σχετικός Ελληνικός αστικός μύθος αφορά τα λεγόμενα “βαλιτσάκια”, στην πραγματικότητα είναι συσκευές StingRay ή απλούστερες μορφές αυτών που ονομάζονται IMSI-catchers. Σύμφωνα με δηλώσεις του πρώην υπουργού ΠτΠ Γιάννη Πανούση υπάρχουν δύο επίσημα “βαλιτσάκια”, ένα έχει η ΕΥΠ κι ένα η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα IMSI-catchers χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της θέσης ενός κινητού τηλεφώνου και δεν έχουν απαραίτητα την δυνατότητα να υποκλέπτουν κλίσεις, πράγμα που είναι πολύ απλούστερο για τους θεσμικούς παράγοντες να γίνει μέσω παράλληλων τηλεφωνικών κυκλωμάτων. Είναι παράνομη φυσικά η κατοχή τέτοιου εξοπλισμού από ιδιώτες, χωρίς αυτό να αποκλείει το ενδεχόμενο να υπάρχουν τέτοιες συσκευές στα χέρια ιδιωτών, είναι εξάλλου αποδεδειγμένο ότι μπορούν να κατασκευαστούν τέτοια συστήματα από ιδιώτες με χρήση εμπορικά διαθέσιμων εξαρτημάτων.